Wijk aan Zee - 28 juni 2024
Bewonersorganisatie Stichting Frisse Wind.nu en Greenpeace Nederland hebben gezamenlijk een baanbrekende nieuwe stap gezet in het burger-toezicht op Tata Steel. Na het installeren van webcams en de website SpotdeGifwolk.nl, waarmee iedereen de fabrieken van Tata Steel in de gaten kan houden, hebben omwonenden nu ook de beschikking over een systeem dat op basis van artificial intelligence (AI) de gifwolken automatisch detecteert. Hiermee wordt geen enkele gifwolk meer over het hoofd gezien.
Met het AI-systeem zijn in korte tijd meerdere verboden gifwolken (zogenaamde ‘rauwe kooks’) opgespoord. Deze overtredingen, afkomstig uit de sterk verouderde kooksfabrieken, worden gemeld bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Greenpeace en Frisse Wind.nu startten eerder al een procedure om duidelijkheid te krijgen over waarom de dienst niet bij alle rauwe kookswolken handhaaft.
AI-toezicht op industrie
Het AI-systeem waarmee de fabrieken worden gemonitord is een primeur in Nederland en is ontwikkeld door Fruitpunch.ai, AI ontwikkelaar Jeroen Rombouts en Yen-Chia Hsu, professor aan de Universiteit van Amsterdam. Met de AI kan Frisse Wind.nu meer gifwolken waarnemen in veel minder tijd. De opbrengst van het AI-systeem is te zien op een nieuwe versie van de website Spotdegifwolk.nl en het Youtube kanaal van FrisseWind.nu. De omgevingsdienst heeft in navolging van Frisse Wind.nu sinds 2023 ook cameratoezicht op de beide kooksfabrieken.
“Het blijft vreemd dat wij als omwonenden dankzij de vrijwillige inzet van slimme engineers in staat zijn om zo snel te innoveren en dat de overheid hier opnieuwe achteraan hobbelt. Wij doen het werk waarvan je zou verwachten dat de overheid dat doet.”
2.500 gifwolken gemeld
Sinds maart 2022 heeft Frisse Wind.nu camera’s gericht op de kooksfabrieken en hoogovens van de staalfabriek. In die tijd zijn er dankzij deze camera’s en het handmatig terugkijken door vrijwilligers al 2.500 verschillende gifwolken gedetecteerd en gemeld bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. Dit omvat allerlei soorten gifwolken, waaronder tientallen gevallen van verboden ‘rauwe kooks’ waar Tata Steel een dwangsom over zou moeten betalen van 100.000 euro per keer. Rauwe kooks zitten vol met kankerverwekkende PAK-stoffen en het is streng verboden om deze uit te stoten. Tata Steel kan dit echter niet voorkomen vanwege het feit dat de kooksfabrieken sterk verouderd zijn. Er zijn nu in totaal 41 dwangsommen door de Omgevingsdienst opgelegd. Bij 50 is de maat vol en moet de Omgevingsdienst mogelijk de vergunning intrekken.
Handhaven in plaats van uitkopen
Greenpeace en Frisse Wind.nu pleiten ervoor dat de antieke kooksfabrieken snel gesloten worden, kooksfabriek 2 al in 2025 en kooksfabriek 1 voor 2030. Walvisch: “De regering onderhandelt nu met Tata Steel over een maatwerkafspraak die miljarden zal gaan kosten. Het zou de belastingbetaler heel veel geld schelen wanneer de kooksfabriek wordt gesloten door te handhaven op overtredingen in plaats van door ze uit te kopen. Provincie Noord Holland doet onderzoek naar het intrekken van de vergunning voor de kooksfabrieken. Publicatie van dit onderzoek is voor de zoveelste keer uitgesteld en wordt nu pas in het laatste kwartaal van 2024 verwacht, als de onderhandelingen al in een vergevorderd stadium zijn. Eerlijk gezegd snappen wij daar geen snars van.”
Enkele voorbeelden van gifwolken gespot dankzij de AI gifwolkenscanner:
