'Dat jullie ervoor hebben gekozen om een huis naast Tata Steel te kopen!? Óf je vlucht – net als veel nieuwkomers – binnen een jaar, omdat de overlast je te veel wordt. Óf je neemt het voor lief en woont hier de komende veertig jaar, omdat je verliefd bent geworden op het dorp.’
Ik weet nog goed dat onze buren hun twijfels – in alle oprechtheid en eerlijkheid – met ons deelden toen we ons huis in Wijk aan Zee betrokken. En ook al wonen we er nu zo’n tien jaar, ik weet nog steeds niet of ik bij die eerste of tweede groep hoor. De uitspraak en de twijfel die daarbij is komen kijken, heeft me namelijk nooit losgelaten.
Die overlast kwam snel. En goed ook. Ik weet nog dat we in de eerste dagen in Wijk aan Zee woonden en vanwege het klussen in ons woonhuis verbleven in ons slecht geïsoleerde vakantiehuisje in het dorp. Het duurde niet lang of we werden zowat ons vakantiehuis uitgejaagd door de stankoverlast. Maar toen won onze liefde voor het dorp het nog met enig gemak. Want, zoals we ook veel buurtbewoners hoorden zeggen, je kunt wel last hebben van de heftige geur die de fabriek uitstoot, maar wie zegt dat het slecht is voor je gezondheid?
Óf je vlucht binnen een jaar, óf je neemt het voor lief en woont hier de komende veertig jaar, omdat je verliefd bent geworden op het dorp.
Met de kop in het zand
Eerlijkheid gebiedt te zeggen: we hebben een tijd lang onze koppen in het zand gestoken. Juíst omdat alles en iedereen in Wijk aan Zee ons zo dierbaar is. Maar het RIVM-rapport dat in 2018 werd uitgebracht bevestigde wat ik in mijn onderbuik eigenlijk al langer wist. De uitstoot van de fabriek zorgt niet alleen geuroverlast en vieze vensterbanken. Er zitten zware metalen in die slecht zijn voor de gezondheid, van die van ons én van onze kinderen.
Leven naar de windrichting
Komt de wind uit het zuiden, dan kies ik er sindsdien zoveel mogelijk voor om daar niet in te gaan zitten. De ramen gaan thuis dicht (ook al is het buiten 30 graden Celsius), de kinderen spelen dan ergens anders en wij kiezen ervoor om te sporten op plekken waar we er zo min mogelijk last van hebben. Maar het leidt ook tot heftigere keuzes. Ooit teelde ik met veel liefde mijn eigen fruit en groenten. Maar sinds ik weet wat ik nu weet, heb ik dat opgegeven. Zeker omdat mijn kleine kinderen er ook van snoepten, voordat ik het doorhad en het kon wassen.
Krijgen de kinderen hier ooit kanker van?
De cijfers uit het RIVM-rapport waaruit blijkt dat er substantieel meer mensen kanker krijgen in Wijk aan Zee zijn daartoe de aanleiding geweest. Ik lig er weleens wakker van. De tomaatjes uit eigen tuin die onze kinderen ooit zonder wassen in hun mondjes hebben gestopt, zijn daarbij slechts een voorbeeld. Maar het is bijna illustratief voor al die keren dat ze de schadelijke fijnstof aan hun handen hebben gehad of hebben ingeademd. En soms kan ik niet ontsnappen aan vragen als: ‘Krijgen ze hier ooit kanker van?’ En: ‘Welke schade lopen onze kinderen – hun lijfjes, hun hersenen – nu op omdat er te veel lood over ons wordt uitgestort?’
Was het maar alleen stank
Als ik terugdenk aan de twee toekomstbeelden die mijn buren ooit met me deelden, kan de tweestrijd die ik voel niet groter zijn dan dit. Wás het alleen nog maar de stank waar we last van hadden. Dan was blijven wonen en investeren in ons huis of vertrekken, inmiddels een relatief ‘eenvoudige’ keuze geweest. Ik ben van Wijk aan Zee gaan houden. Ontzettend veel zelfs. Van ons huis. Van de sociale veiligheid. Van het strand en de duinen als onze speeltuin. Maar nooit had ik gedacht dat dit soort grote levensvragen samenhangen met alles waar we weldegelijk zo verliefd op zijn geworden. Wat ik wél had gedacht, is dat je in Nederland het recht hebt op een schone en veilige woonomgeving. En als dat er niet is, dat daar voor gezorgd wordt. Het feit dat we hier, in een modern land als Nederland, moeten vechten voor dit grondrecht, vind ik simpelweg onbegrijpelijk.”
Wonen naast Tata is ongezond. Als buren hebben we last van stank, stof en geluid en maken kosten voor schoonmaak, onderhoud en soms zelfs verhuizing. Wij zetten de collectieve massaschadeclaim door. Vindt u ook dat u recht heeft op een vergoeding?